Vasseur vijfde Ferrari-teambaas sinds 2008: hoe verging het zijn voorgangers?

Met het vertrek van Mattia Binotto en de komst van Frédéric Vasseur heeft Ferrari al de vijfde teambaas sinds het vertrek van Jean Todt. Behalve Stefano Domenicali hielden de voormannen het uiterlijk vier jaar vol en was het succes erg beperkt. Waar liepen de voorgangers van Vasseur eigenlijk tegenaan?

Ferrari kent een lange geschiedenis en heeft sinds de oprichting in 1929 dan ook vele teambazen gehad. De Scuderia was het succesvolst onder Todt, die tussen 1993 en 2007 aan het roer stond. Onder zijn leiding, met behulp van technisch directeur Ross Brawn, wist het Italiaanse team zeven constructeurstitels te winnen en met Michael Schumacher wist Ferrari te domineren. Nu staat de renstal echter al jaren droog en is het kampioenschap van 2008 de laatste die het team won. Dat is tevens ook het jaar dat het aan de top erg onrustig werd.

Domenicali staat aan het roer tijdens het begin van de ondergang

Vanaf 2008 werd Domenicali, die al sinds 1991 bij Ferrari werkte en al veel managementfuncties had gehad, de nieuwe teambaas. Zijn periode als teambaas begon goed, want in zijn eerste jaar werd de Scuderia kampioen en Felipe Massa miste één punt voor de coureurstitel. In 2009 ging het echter steil achteruit. Voorafgaand aan de tiende race van dat jaar stond het puntenaantal slechts op 32 en na een zwaar ongeluk van Massa in Hongarije moest de Braziliaan de rest van het jaar worden vervangen. Kimi Räikkönen eindigde uiteindelijk als zesde en de vervangers van Massa konden geen enkel punt pakken, waarna Ferrari als vierde eindigde.

Vanaf 2010 komt Fernando Alonso naar het team, die met zijn vechtlust Massa constant verslaat. Ondanks de inzet van de Spanjaard ontbreekt een wagen waarmee de titel haalbaar is. Tot en met 2013 loopt het team überhaupt achter de feiten aan met een sterke combinatie van Red Bull Racing en Sebastian Vettel als tegenstander. Ferrari wist in die periode drie keer derde te worden en eenmaal twee. Alleen Alonso weet zo nu en dan een race te winnen, maar grote successen zijn er niet.

Een moeilijk onderwerp voor Ferrari was Massa, die al sinds 2006 bij Ferrari reed. Ondanks dat hij in 2008 bijna het kampioenschap won, had hij de jaren daarna moeite met de auto van de Scuderia. De prestaties vielen tegen en Domenicali werd geregeld onder druk gezet om voor een andere coureur te kiezen. Midden in het 2012-seizoen had Ferrari daarom zelfs gesprekken met andere coureurs, maar het team koos uiteindelijk om de Braziliaan voor dat jaar en 2013 te behouden.

Vertrek van Domenicali is de start van een trend

Na vijf moeilijke jaren begon ook 2014 slecht voor Ferrari. Tijdens de eerste race in Australië had Ferrari naar eigen zeggen elektrische problemen, waardoor Alonso en Räikkönen niet op het podium eindigden. De baas, Luca Di Montezemolo, was ook aanwezig en zijn gezicht stond dan ook op onweer. Toen ook de twee daaropvolgende races tegenvielen, besloot Domenicali voor de vierde Grand Prix zijn ontslag in te dienen. ‘Als baas neem ik, zoals ik altijd heb gedaan, de verantwoordelijkheid voor onze huidige situatie. Deze beslissing is genomen met als doel iets te doen om de boel wakker te schudden’, vertelde de toenmalige teambaas naar aanleiding van zijn vertrek.

Ondanks dat het vertrek van de Italiaan eraan zat te komen, was de Formule 1-wereld toch geschokt, want Domenicali werd alom geprezen voor zijn openheid en vriendelijkheid. Daar win je uiteindelijk echter geen titels mee. Daarom verving Marco Mattiacci, die ervaring had binnen Ferrari als CEO, de voormalig teambaas.

De wederopbouw van Ferrari had houdbaarheidsdatum

Mattiacci begon zijn periode bij Ferrari gelijk met een aantal grote veranderingen. De verwachtingen van de fans waren immers weer hoger met een nieuwe man aan het roer. De Italiaan huurde sleutelfiguren in die de toekomst van Ferrari ten goede konden komen, hij ontsloeg personeel van de technische afdeling, waarvan hij twijfelde of ze goed genoeg waren en gaf volledige steun aan degenen waarvan hij wist dat ze essentieel waren, zoals technisch directeur James Allison.

Het duurt natuurlijk een tijd voordat het effect van verandering zichtbaar is, dus de resultaten in 2014 waren nog steeds niet sterk, zeker niet gezien de plots oppermachtige Mercedes. Met in totaal slechts twee podiums werd Ferrari vierde, maar voor het jaar erna waren er al wel stappen gezet. Zo wist Mattiacci een deal met te maken met Vettel die Red Bull enorm schokte. Ook voor de langere termijn toonde de teambaas inzet door te jagen op bredere herziening van de Formule 1 en door de druk op het versoepelen van de bevroren motoren op te voeren. Dit leidde tot een grote strijd over de regelgeving rond de krachtbron.

Terwijl de teambaas bezig was met het doorvoering van verandering om Ferrari weer naar de top te brengen, was het aan de top van de Scuderia onrustig. In september 2014 nam Di Montezemolo ontslag als president van Ferrari na spanningen tussen hem en Ferrari-topman Sergio Marchionne. De Italiaanse zakenman stond bekend als uitgesproken persoon die soms wat bot overkwam. Beslissingen leek hij niet moeilijk te maken en aan het einde van het seizoen besloot hij dan ook om teambaas Mattiacci, ondanks zijn veranderingen, te laten gaan.

Onder Arrivabene heerst een angstcultuur die enig succes niet ten goede komt

Na een periode van slechts acht maanden als teambaas, werd Maurizio Arrivabene de vervanger van Mattiacci. De man met een marketingachtergrond doet al snel zijn plasje over Ferrari en laat duidelijk merken dat hij niet is zoals zijn voorgangers. Wat hij doet lijkt op het eerste oog te werken, want de prestaties op het circuit verbeterden. In 2015 werd het team tweede achter opnieuw een enorm sterk Mercedes en dat was gezien eerdere jaren een goede prestatie van de Italianen. Dit succes was voornamelijk te danken aan het technische team van Ferrari, iets dat ene Mattia Binotto een promotie opleverde tot algemeen technisch directeur.

Aan het begin van 2018 lijkt het tij gekeerd, want de Ferrari lijkt één van de sterkste auto’s van de grid. Met twee overwinningen begint het jaar dan ook goed, maar wat betreft de ontwikkeling gaat het team de verkeerde kant op. Verder liep het ook alles behalve soepel, want er was geen duidelijkheid over de teamorders, er werd slecht gecommuniceerd met de media en het thema strategische fouten was de rode draad door het jaar heen. Hierdoor kon Ferrari de goede auto die ze hadden nooit optimaal inzetten. Het leidde allemaal tot een hoop spanningen tussen onder andere de teambaas en Vettel. Arrivabene had namelijk een negatieve invloed op hun stercoureur, want hun relatie was verre van ideaal. Al helemaal toen de Italiaan zei dat Vettel zich op zijn rijgedrag moest focussen en dat hij zijn plaats binnen het team moest verdienen.

Er ontstonden dan ook vraagtekens rondom het leiderschap van Arrivabene. Niet alleen in hoe hij omging met de viervoudig wereldkampioen, maar met het hele team. Men sprak zelfs over een angstcultuur onder de medewerkers. ‘Hij begon eigenlijk als heel open persoon richting het publiek, maar daarna ging het al snel de andere kant op’, vertelt journalist Will Buxton over de teambaas op de officiële site van de Formule 1. ‘Dit zorgde absoluut niet voor een veilige situatie waarin een team zich kon ontwikkelen. Het leek er meer op alsof ze iets aan het maken waren dat gebouwd werd op angst voor de toekomst’, eindigt de Brit kritisch.

Slechte relatie met Binotto wordt Arrivabene fataal

Binotto, die dankzij zijn werk binnen Ferrari als onmisbaar werd gezien, had ook geen goede relatie met Arrivabene. Het overlijden van CEO Sergio Marchionne in juli 2018 maakte de situatie al helemaal niet beter, want naarmate het seizoen vorderde, liepen de spanningen tussen de technisch directeur Binotto en de teambaas op. Duidelijk was dat samenwerken in de toekomst schadelijk zou zijn. Ze konden Binotto niet laten gaan, dus ze kwamen in actie. Arrivabene vertrok aan het begin van 2019 en Binotto zou promoveren tot teambaas. Daarmee was hij de vierde man in vijf jaar tijd met die functie.

Binotto voert bij aanvang verandering door, want hij wil de structuur binnen het team stroomlijnen en meer laten lijken op die van Mercedes. Daarom vindt de kersverse teambaas het niet nodig om een nieuwe technisch directeur aan te stellen. De verantwoordelijkheden van de technisch directeur worden verdeeld tussen hoofd aerodynamica Enrico Cardile en het hoofd van de motorafdeling Corrado Lotti. Met de ervaring van Binotto, die tevens al sinds de jaren negentig werkzaam is binnen Ferrari, en coureurs Vettel en Charles Leclerc kan de Scuderia weer een topteam worden.

Eerste jaar van Binotto krijgt nog een staartje

Het 2019-seizoen begon echter weer minder en de eerste overwinning liet lang op zich wachten. Tijdens de dertiende race was het eindelijk raak voor Leclerc en hoewel het team de twee daaropvolgende Grands Prix ook won, was het nog geen reden voor feest. Het hele jaar stond namelijk al in het teken van onbetrouwbaarheid en fouten van zowel de coureurs als het team. Meer overwinningen zaten er dat jaar dan ook niet in en met nog steeds een dominant Mercedes, werd Ferrari tweede in het kampioenschap. Ondanks de vele fouten was het volgens Binotto nog geen tijd voor grote veranderingen. ‘Ik denk dat je na elke fout jezelf kunt verbeteren. Er hoeft niets veranderd te worden in termen van grote veranderingen. Ik denk dat het een kwestie van ervaring is’, merkt de teambaas na afloop van het seizoen op.

Toch was er iets positiefs om op terug te kijken: vooral na de zomerstop was de Ferrari-motor in 2019 duidelijk één van de, zo niet de sterkste van allemaal. De rechtelijnsnelheid van de SF90 was echt heel goed. Zelfs zo goed dat er gespeculeerd werd over de legaliteit van de krachtbron. De FIA is dan ook, onder druk van de andere Formule 1-teams, een onderzoek gestart. Het leek inderdaad zo te zijn dat Ferrari niet honderd procent volgens de regels had gehandeld, want de brandstoftoevoer zou gesaboteerd zijn. Voorafgaand aan het 2020-seizoen kwam de FIA met een statement dat er een overeenkomst was met de Scuderia, maar verdere details zouden niet besproken worden. Het zaakje leek nog steeds te stinken, zeker toen de rechtelijnsnelheid van Ferrari in 2020 opeens een stuk minder was, maar grote gevolgen kwamen er niet.

Fouten, fouten en nog eens fouten worden einde van Binotto

In verhouding tot een jaar eerder is 2020 slecht. De coureurs maken fouten, zo botsen Leclerc en Vettel in de tweede race van het seizoen, waardoor ze beiden de Grand Prix niet kunnen eindigen. Ook de trend van onbetrouwbaarheid zet door en de algehele snelheid ontbreekt. Dat heeft veelal te maken met de slechte motor met uiterst zwakke aero-efficiëntie, waardoor het team slechts zesde wordt. In 2021 zijn er vervolgens wel stappen gezet en met Carlos Sainz, de vervanger van Vettel, wordt het team derde.

In 2022 treden er vervolgens nieuwe reglementen in werking. Ferrari lijkt goede stappen te hebben gezet en staat na de eerste races van het seizoen bovenaan in het kampioenschap. De Scuderia maakt eindelijk weer een goede kans op de titel, maar dan komt een ommekeer. Hoewel de F1-75 nog steeds erg sterk is, wat zichtbaar is in de kwalificaties, gaat het op verschillende vlakken verkeerd. Vrijwel elk weekend worden er strategische fouten gemaakt en is er tijdens de sessies chaos bij het team. Verder is de onbetrouwbaarheid van de motor de reden dat Sainz en Leclerc punten mislopen, evenals het slechte bandenmanagement.

Met nog vier races te gaan weet Max Verstappen daarom het coureurskampioenschap veilig te stellen en een race later wordt Red Bull kampioen. Met name de fouten bij Ferrari worden de teambaas aangerekend, want hij is uiteindelijk eindverantwoordelijke. Het leidt ertoe dat Binotto in december 2022 zijn ontslag indient. ‘Tweede met Ferrari is gewoon niet goed genoeg’, zo zegt Domenicali over zijn vertrek tegen Sky Sports.

Vasseur staat moeilijke taak voor de boeg

Vasseur nam de taken van Binotto in januari over en is daarmee dus de vijfde teambaas van Ferrari in minder dan tien jaar. Het is nu de vraag of hij na de turbulente tijden van de Scuderia weer een beetje stabiliteit kan brengen. Hij zal in ieder geval niet binnen korte tijd moeten vertrekken, want dan zal het verhaal van de afgelopen jaren zich door blijven zetten. Het is niet geheel onlogisch dat Mercedes en Red Bull de afgelopen jaren namelijk gedomineerd hebben. Toto Wolff is niet voor niks al sinds 2013 bij het Duitse team en Christian Horner staat zelfs al sinds 2005 aan het hoofd van Red Bull.