Hoe een vergunning voor de Grand Prix op Zandvoort tot een rechtszaak leidde

Afgelopen week was daar dan eindelijk de uitspraak in een slepende rechtszaak: Circuit Zandvoort mag haar vergunning voorlopig houden. Voorlopig, want de aanvechtende partij, het MOB (Mobilisation for Environment) heeft direct aangekondigd in hoger beroep te zullen gaan. De organisatie is nog altijd van mening dat het evenement in strijd is met de stikstofreglementen. De strijd tussen beide partijen duurt inmiddels al bijna drie jaar en in de tussentijd is er al veel gebeurd. F1Maximaal presenteert een korte recapitulatie van alles wat er tot op heden is gebeurd rondom dit langdurig geschil.

Het was dinsdagochtend 14 mei 2019 toen de Grand Prix van Zandvoort werd aangekondigd door de inmiddels vertrokken CEO van de Formule 1, Chase Carey. Vrijwel vanaf dat moment stonden de natuurorganisaties in de rij om de komst van de Grand Prix naar het kleine plaatsje in de duinen te dwarsbomen. Juist de locatie van het circuit vormde een probleem voor deze organisaties. Circuit Zandvoort ligt namelijk langs het beschermde natuurgebied Natura 2000, waardoor zij van mening zijn dat de uitstoot van het evenement schadelijk is.

De eerste geluiden over een geschil tussen beide partijen dateren uit 2019. Zandvoort is er al sinds dag één van overtuigd dat de vergunning die het heeft toereikend is, en dat er geen reden tot zorg is. Vanuit de natuurorganisaties wordt er bij monde van advocaat Valentijn Wösten gesteld dat het evenement onder de huidige vergunning geen doorgang kan vinden, omdat deze geen ruimte biedt aan extra stikstof. Dat Zandvoort zich geen zorgen maakte, was volgens hem 'stoere praat' en ook haalde hij in de Telegraaf uit naar de provincie Noord-Holland: 'de provincie heeft haar dossier absoluut niet op orde.'

Eerste tekenen bemoeienis van het MOB

Destijds werd ook bekend dat het MOB zich ermee ging bemoeien. De organisatie staat bekend als groot en succesvol als het aankomt op het aanvechten van milieutechnische situaties. Eerder haalden zij al het landelijk stikstofbeleid onderuit samen met Wösten. Daar waar de andere partijen wat meer naar de achtergrond verdwenen, was het het MOB dat doorzette en een rechtszaak aanspande tegen Circuit Zandvoort. De organisatie vindt het oneerlijk dat er landelijk maatregelen tegen stikstof worden getroffen, maar het evenement op Zandvoort gewoon doorgang kan vinden.

Nadat het een tijd rustiger bleef, was er vlak voor de eerste Grand Prix die daadwerkelijk verreden werd, nadat de eerste afgelast moest worden vanwege corona, weer een stem te horen vanuit het MOB. In de Haarlemse rechtbank pleitte de organisatie voor een raceweekend zonder toeschouwers als compromis. De Formule 1 mocht doorgang vinden, maar dan moest wel het overige programma geschrapt worden, zo stelden zij bij monde van Wösten. Een afgelasting zou ideaal zijn, maar dit moest dan een handreiking zijn vanuit de organisatie aan Circuit Zandvoort.

Onacceptabel, zo stelde de CEO van het circuit Robert van Overdijk. De coronamaatregelen waren nog altijd onderdeel van de maatschappij op dat moment, en dat zorgde ervoor dat er een derde van de toeschouwers moest worden thuisgelaten. Doordat er geen overheidssteun is, moet het Circuit zelf de financiën rond krijgen en de kaartverkoop speelt daar een significante rol bij. Door het wegvallen van een derde van het publiek werd het circuit dus al hard geraakt, dus zonder publiek was dan ook geen optie. 'Wij krijgen geen steun van de overheid en moeten onze eigen broek ophouden.'

Vergunning GP Zandvoort in gevaar

Ondanks de eis vanuit het MOB, vond het evenement plaats, mét supporters. Na een oranjefeest met als kers op de taart Max Verstappen als winnaar als, kwam het MOB weer terug en pleitte het voor de opheffing van de vergunning die Circuit Zandvoort heeft verstrekt. De organisatie zou namelijk verkeerde cijfers hebben gebruikt, zo blijkt uit een deskundigenrapport van de rechtbank. Er zouden 'niet consistente uitgangspunten' gebruikt zijn door het adviesbureau dat Circuit Zandvoort had ingeschakeld. 'Als het circuit niet de juiste cijfers levert, moet de rechter deze vergunning verscheuren', aldus Wösten in Trouw.

De advocaat liet zich tegenover F1Maximaal eerder dan ook in niet mis te verstane woorden uit over de situatie. 'De wettelijke eis voor vergunningverlening is dat er geen onzekerheid mag bestaan over mogelijk schadelijke gevolgen voor de beschermde ecologie. Met het rapport staat vast dat die zekerheid ontbreekt', zo liet hij weten. De advocaat was dan ook duidelijk over de verwachting die hij en het MOB hadden over de uitspraak bij de rechter. 'Dan kan de rechter nog maar één kant op: vernietiging van het vergunningsbesluit.' Een onheilspellende uitspraak.

Zandvoort maakt zich geen zorgen

Hoewel de woorden van Wösten hard waren en geen rooskleurig beeld schetsten, liet de organisatie van Circuit Zandvoort bij monde van sportief directeur Jan Lammers tegenover F1Maximaal weten dat er vanuit gegaan werd dat de vergunning gewoon rechtmatig verkregen was, en er geen reden tot zorg was. 'Dat is een veronderstelling die zij doen, of dat werkelijk zo is dat moet door de rechter beslist worden natuurlijk. Wat dat betreft is dat niet iets waar je iets over kunt zeggen, omdat het onder de rechter ligt en je moet die mensen gewoon hun werk laten doen. Maar als je de logica volgt en ziet wat er de afgelopen 20 jaar gebeurd is op het gebied van efficiëntie van niet alleen brandstof maar ook de auto...'

Volgens Lammers is het dan ook onmogelijk dat de uitstoot nu meer schadelijk is dan dat het was in de tijd dat de eerdere vergunning werd verkregen. 'Kijk, in de tijd dat ik in de F1 reed hadden we een tank van 200 liter benzine en daar deden we een GP mee. Toen hadden we iets meer dan 500pk. Inmiddels doen ze een GP met 136 liter en met 1000pk, dus er is al ontzettend veel gebeurd op dat gebied. Een F1-auto verbruikt iedere druppel aan energie. Nu wil ik niet suggereren dat er warme lucht uit de uitlaat komt, maar die brandstof wordt wel maximaal benut zodat de uitstoot daardoor ook minimaal is. Dat gezegd hebbende, bedraagt de GP zelf 1% van de uitstoot van het totale evenement. Wat dat betreft scheelt het niet zoveel met een voetbalwedstrijd.'

Aandacht als belangrijkste drijfveer van het MOB

De Zandvoortenaar denkt vooral dat het MOB en andere natuurorganisaties een podium willen pakken, en zij simpelweg aandacht willen en meeliften op de aandacht die de Grand Prix genereert. 'Het is gewoon iets wat zo’n organisatie democratisch mag aanvechten. Dat statement kwam ook vlak na de prijsuitreiking van de FIA, dus wat dat betreft is het moment ook door die organisatie zorgvuldig gekozen. Het is aan die organisaties hun goed recht om het podium te pakken. Wij genereren met onze GP natuurlijk veel media-aandacht, en voor milieu en natuurorganisaties creëer je daardoor een gelegenheid waar zij gebruik van kunnen maken. Dat is hun goed recht, en het is nu aan ons om in dit geval via de rechtbank te verdedigen dat wij in ons recht staan.'

De organisatie van Circuit Zandvoort kon verder niets anders doen dan ervoor zorgen dat zij alles op een rijtje hadden staan om zichzelf zo goed mogelijk te kunnen verdedigen. 'Wij doen natuurlijk ons stinkende best om ons huiswerk te doen en te zorgen dat de feiten kloppen. We proberen niemand met een spiegeltje en kraaltjes een verhaal op de hals te spelden, we proberen gewoon met zorgvuldig werk aan te tonen dat de dingen aan de eisen voldoen', aldus Lammers, die eraan toevoegt dat de organisatie allesbehalve aan het wankelen is gebracht door alle verwijten die het toegeworpen heeft gekregen uit het kamp van het MOB. 'Sowieso zijn we door alle beproevingen die we doorgemaakt hebben een stuk sterker geworden.'

Rechtbank velt haar oordeel

Op 26 april 2022 was er dan eindelijk de uitspraak na jarenlang gesteggel tussen de partijen. Daar waar het MOB overtuigd was van haar gelijk, stelde de rechtbank toch Circuit Zandvoort in het gelijk, waarmee de vergunning in bezit bleef en de Grand Prix doorgang kan blijven vinden. 'In de verleende vergunning is het gebruik van het circuitterrein beperkt tot een aantal dagen. Ook is in de vergunning een emissieplafond opgenomen; dit was in de oude situatie niet het geval. De rechtbank komt daarom tot de conclusie dat de stikstofdepositie en emissie door de verleende vergunning altijd minder zal zijn dan in de oude situatie was toegestaan.'

De rechtbank kwam dan ook tot de conclusie, na de resultaten van een onderzoek naar de stikstofcijfers van de Grand Prix van Nederland 2021 door externe experts, dat de vergunning het natuurgebied niet in gevaar zou brengen. 'Omdat de verleende vergunning niet leidt tot meer stikstofdepositie, is het uitgesloten dat het gebruik en het uitvoeren van werkzaamheden op het circuitterrein significante gevolgen heeft voor het nabijgelegen Natura2000-gebied, oordeelt de rechtbank', zo luidt de verklaring. Een klap in het gezicht dus voor het MOB, dat hiermee een verlies moet slikken.

Zandvoort niet opgelucht, wel blij

Hoewel de organisatie van Zandvoort zegt niet per se opgelucht te zijn, zijn ze vooral blij dat de focus weer op het Grand Prix-weekend kan. 'Ik zeg niet opgelucht, want in een democratie moet het recht zijn beloop krijgen', zo begint Lammers tegenover NU.nl. 'Maar we zijn er wel blij mee, want nu kunnen we ons weer focussen op het evenement. Het maakt alles weer een stuk gemakkelijker voor ons, hoewel we niet onverschillig in de kwestie staan. De milieuorganisaties hebben het volste recht de vergunning aan te vechten. Zouden wij in het ongelijk zijn gesteld, dan hadden we dat moeten accepteren.'

MOB in hoger beroep tegen uitspraak

Het MOB laat het er in ieder geval niet bij zitten, en advocaat Wösten laat dan ook weten dat de organisatie in hoger beroep gaat. 'Dit gaat een hoger beroep worden bij de Raad van State en naar alle waarschijnlijkheid ook een verzoek om een voorlopige voorziening. Dat betekent dat we medio mei of juni een voorlopig oordeel hebben van de hoogste bestuursrechter, met het oog op de Formule 1 in september', zo meldt de advocaat tegenover De Gelderlander. Daarmee hoopt hij dat het MOB alsnog in het gelijk gesteld wordt, vóór de aanstaande Grand Prix in Zandvoort.

Wösten zet met name zijn vraagtekens bij het inzetten van een bepaalde stichting, daar waar de rechtbank bij de uitspraak het onderzochte afdeed als irrelevant. 'We hebben de rechtbank zojuist horen zeggen dat de stikstofberekening niet relevant zou zijn. Maar waarom heeft de rechtbank dan de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (STAB) aan het werk gezet? Dat zijn onafhankelijke milieu-ingenieurs van de rechtbank die in dit geval stikstofrekensommen kunnen nalopen. Dat hebben ze ook gedaan en dat kost ook veel publiek geld', zo legt hij uit.

De advocaat vindt het dan ook vreemd dat de stichting is ingezet, terwijl de uitkomsten uiteindelijk geen invloed hebben gehad op de uitspraak. 'Er is iets raars aan de hand dat ze de STAB aan het werk hebben gezet en aan de andere kant zeggen dat de rekensommen niet relevant zijn. Nog ernstiger is dat de rechtbank zegt dat de oorspronkelijke onderliggende vergunning alles toestond. Dan zou er strikt genomen genoeg stikstofruimte zijn om Tata Steel en Schiphol onder deze vergunning te brengen', zo stelt hij enigszins cynisch. Het MOB is dus zeker nog niet van plan om los te laten in dit gevecht, en daarmee lijkt het einde van de soap absoluut nog niet in zicht.

Door: Mitchel Zandee

Pak twee keer je inzet als Verstappen de GP van Miami wint. Let op: Gokken kan verslavend zijn, speel bewust 18+