Ross Brawn: de meest succesvolle geest van de voormalige én de huidige Formule 1

De naam Ross Brawn doet bij menig Formule 1-fan wel een belletje rinkelen. Tegenwoordig werkzaam als de technisch directeur van de Formule 1 en regelmatig in het nieuws met zijn interessante columns, blijft hij ook na zijn rijke carrière in de F1 actief. Maar wie is de vandaag (maandag) 66 jaar oud geworden Brit en waarom wordt deze man gezien als een van de grootste namen die de Formule 1 ooit rijk geweest is? F1Maximaal belicht de invloed die dit sleutelfiguur de afgelopen kampioenschappen op de sport gehad heeft.

In 1976 begon Brawn zijn carrière in de koningsklasse van de autosport al. De toen pas 22-jarige ging aan de slag bij Wolf-Williams, de voorganger van het Williams zoals we dat vandaag de dag kennen, ging er een jaar tussenuit en bleef toen definitief hangen bij Williams. Vanaf 1978 tot en met 1984 zou hij werkzaam blijven voor het team uit Grove. Nog voordat hij dertig was, won hij twee keer het constructeurskampioenschap onder het bewind van Frank Williams en Patrick Head, met wie hij ook na zijn Williams-periode een uitstekende band had. In die periode mochten Alan Jones (1980) en Keke Rosberg (1982) zich beiden wereldkampioen noemen onder de kleuren van het opkomende Britse team.

'Wanneer je zo jong bent, heb je geen idee waar je in de toekomst heen wil', zou Brawn later tegenover journalist Adam Parr zeggen in zijn autobiografie Total Competition: Lessons in strategy from Formula One. Hij werkte voor een Formule 3-team toen hij benaderd werd door de top van Williams: 'Zodra dat seizoen over was, zou ik bij ze aan de slag gaan. Begin oktober begon ik daar in een oude tapijtfabriek. Dit was in 1977 en ik was de elfde werknemer van het team. Het was het begin van een geweldige periode, hoewel ik bijna wegging in '78.'

'We moesten testen in Oostenrijk. Toen we aankwamen mochten we het circuit echter niet op omdat de rekening niet was betaald door Frank (Williams, red.). In die tijd was je soms zes weken achter elkaar van huis. Ik had zo nu en dan last van heimwee en het fiasco in Oostenrijk maakte mij kwaad. Ik nam ontslag via de telefoon en vertelde Frank dat ik zou vertrekken. Hij kocht vervolgens een ticket voor mij, zodat ik mijn vrouw kon zien (in '77 trouwde Brawn, red.) en ik ben uiteindelijk zeven jaar blijven hangen', herinnert Brawn zich.

Bij Williams leerde hij hoe het voelde om een organisatie op te bouwen, vanaf de tapijtfabriek tot aan het winnen van de wereldtitel. Een tijd waarin hij als ingenieur aan de basis stond van de Formule 1-bolides van Williams, maar ook steeds meer inzicht kreeg in hoe een Formule 1-team in elkaar steekt. Het loopt nou eenmaal niet altijd even soepel tussen alle afdelingen en soms hebben topmanagers binnen één team het met elkaar aan de stok. De kennis die hij hier opdeed, zou hem uiteindelijk helpen in zijn zoektocht naar dé ideale bedrijfsstructuur binnen een strategische onderneming.

Brawn vormt Ferrari

Na enkele mindere succesvolle jaren bij Haas, Arrows en Jaguar (met wiens Le Mans-team hij overigens toen wel de 24 uur durende race won met Martin Brundle in de cockpit, red.) kwam hij uit bij Benetton. In 1992 arriveerde Brawn, in 1994 behaalde Michael Schumacher zijn eerste wereldtitel en het jaar daarop behaalde het team haar eerste constructeurstitel. Het kostte het tactische meesterbrein slechts twee jaar om het Italiaanse team op sleeptouw te nemen en naar de wereldtitel te leiden, weliswaar in een team vol knappe koppen en de listige Flavio Briatore aan het roer.

Twee jaar na de eerste constructeurstitel bij Benetton vertrok hij: in 1997 arriveerde hij bij Ferrari, in 1999 behaalde Ferrari haar eerste constructeurstitel. Het kostte hem slechts twee jaar om het illustere team op een niveau te krijgen waar het al zestien jaar niet op gezeten had. Maar liefst zes jaar achter elkaar wist het trio Brawn, Jean Todt en Schumacher deze sterke vorm vast te houden, waarna Brawn een sabbatical nam (in 2007, red.).

Brawn in de pitstraat in gedurende zijn zesjarige periode bij Ferrari

Zijn periode als technisch directeur bij Ferrari was na het grote succes met Benetton de logische volgende stap: 'Ik verzocht Ferrari om mij een salaris te bieden dat bij een team hoorde dat het kampioenschap won. Als we het kampioenschap niet zouden winnen, zouden ze mij ontslaan. Het zou de ene of de andere kant op gaan. Ik zou winnen en blijven, of verliezen en vertrekken.' Brawn keek zijn ogen uit tijdens zijn eerste bezoekje aan Maranello. Hij ervoer een raceteam pur sang, waar kleinkinderen van oud Ferrari-werknemers actief waren. Maar hij trof bovendien een solide basis aan waarmee hij zes titels op rij zou winnen.

Het wonder van Brawn GP

Brawn was na de periode van extreme dominantie in Maranello nog niet klaar. Na een jaar afwezigheid begon het weer te kriebelen en pakte hij in 2008 een nieuwe uitdaging op. Honda F1, dat in 2008 voor geen meter liep en negende in het kampioenschap werd, toverde hij ondanks een faillissement van de Japanners om tot een team dat in 2009 de titel won. Daar waren weliswaar de benodigde technische snufjes voor nodig, maar het stond toe dat Jenson Button voor Brawn GP, de naam die hij aan het team gaf nadat hij het van Honda overnam, zijn enige wereldtitel binnen wist te slepen.

Een prestatie die niemand voor ogen had gehouden. Toen Honda de stekker uit het Formule 1-project trok, leek het team af te stevenen op een pijnlijk snelle dood. Brawn wist de financiering rond te krijgen en blies het team nieuw leven in. Met behulp van de dubbele diffuser, een onderdeel aan de achterkant van de vloer waarmee het team zeeën van tijd won ten opzichte van de concurrentie, wist zijn team acht van de zeventien Grands Prix van dat jaar te winnen. Terugkijkend op dit resultaat zei Brawn dat innovatie niet geforceerd wordt maar uit intrinsiek gemotiveerde werknemers zelf komt. Een werkwijze die tot op de dag van vandaag ook door Mercedes gehanteerd wordt en in 2020 duidelijk te zien was in het DAS-systeem.

Brawns nalatenschap in de vorm van Mercedes

Daimler kocht Brawn een jaar later uit en wijzigde de naam van zijn team naar Mercedes. Brawn bleef vier jaar hangen en maakte na 2013, toen Toto Wolff aansloot, definitief een einde aan zijn tijd binnen Formule 1-teams. Hij legde in deze vier jaren echter de fundering voor het huidige Mercedes en wordt dan door velen ook gezien als de culturele en structurele drijfveer die geleid heeft tot een dominantie die tot 2020 alleen door een van de eerdere teams van Brawn neergezet was.

Brawn in gesprek met de recent naar Mercedes overgestapte Lewis Hamilton (2013)

Dit is duidelijk te zien in de woorden van Wolff. In zijn opmerkingen horen wij de echo van Brawn. Zo wordt bijvoorbeeld door de Mercedes-teambaas vrijwel maandelijks aangehaald dat er niet met de vinger gewezen wordt bij Mercedes en dat er niet naar schuldigen, maar naar oplossingen gekeken wordt. Brawn: 'Dat is een proces, je kan niet zomaar een knop omzetten voor een dergelijke cultuur, je moet daar zelf het goede voorbeeld in geven.'

'Mijn werknemers wisten dat ik anders was, want ik werd graag Ross genoemd. Ooit vond het volgende scenario plaats, waar ik toentertijd weinig over nadacht. Ik was bezig in de fabriek en vroeg een werknemer naar de dichtstbijzijnde wc. 'Jouw wc is boven', antwoordde hij. 'Nee, ik heb gewoon een wc nodig, waar is de dichtstbijzijnde?', vroeg ik hem. 'Daar is de wc van de ingenieurs', gaf hij aan en daar ben ik toen heen gegaan. Ik deed het niet bewust, maar mijn team sloeg dat wel op', aldus de woorden van de voormalig Mercedes-topman, die daarmee een interne vertrouwensband ontwikkelde waarvan hij zelf denkt dat het hem meerdere titels heeft opgeleverd.

Hoewel het huidige succes van Mercedes natuurlijk nooit enkel de Britse duizendpoot toe te schrijven is, zal de huidige cultuur die er binnen het Duitse team hangt ongetwijfeld te maken hebben met de basis die hij zes jaar lang gelegd heeft. Wolff zal daarnaast ongetwijfeld veel lessen geleerd hebben naar aanleiding van hoe Brawn zijn teams jarenlang stuurde. Met Williams werd hij kampioen, Benetton maakte hij, samen met vele anderen en Briatore kampioen, Ferrari maakte hij kampioen en hij werd kampioen met zijn eigen team. Een zin die bijna klinkt alsof deze niet te geloven is.

Hoe heeft Brawn dit voor elkaar gekregen?

Om exact in kaart te brengen hoe Brawn dit voor elkaar gekregen heeft, heb je een volledig boekwerk nodig. Total Competition zou dan ook een goede plek zijn om te starten wanneer het ontzag voor Brawns unieke F1-carrière inmiddels gegroeid is. Hij heeft zich voor deze stellaire prestatie binnen de sport zijn leven lang gestort op strategie. Hij maakte zich meester van hoe men op strategisch gebied alles uit een team, coureur, wedstrijd of seizoen kan halen. Hierin ging hij zelfs terug naar The Art of War, het Chinese strategische meesterwerk van rond de vijfde eeuw voor Christus van Sun Tzu.

Hij voerde leiding naar aanleiding van enkele principes, waaronder het principe dat de leider moet delegeren, ondanks de gevolgen van dit delegeren. Ook moet de commandant (degene aan wie gedelegeerd wordt, red.) verantwoordelijkheid nemen, ondanks de gevolgen van deze verantwoordelijkheid. 'In die zin is er niets veranderd', sprak de Brit dan ook, doelend op het boekwerk van meer dan 2500 jaar oud.

'Mensen zijn nog steeds mensen en in deze sport draait het, zoals in vele andere industrieën, altijd om mensen.' Binnen vijf teams heeft Brawn 24 coureurs- en constructeurskampioenschappen gewonnen in drie verschillende raceklassen, in vier decennia. Een prestatie die tot op heden ongeëvenaard is door wie dan ook in de sport. Brawn mag dan met recht de grootste man achter de schermen genoemd worden van zijn generatie, en misschien wel van alle figuren die ooit actief geweest zijn bij Formule 1-teams in deze sport.