Analyse Kwalificatie | Fout Verstappen en rode vlag kosten Red Bull één-tweetje

Het Autódromo José Carlos Pace in São Paulo, Brazilië, is waar vanouds de Formule 1 Grand Prix van Brazilië, of zoals het sinds 2021 heet, de Grand Prix van São Paulo, gehouden wordt. Dit korte, behoorlijk hooggelegen circuit, vergt veel van auto’s en rijders vanwege het heuvelige aspect, het feit dat het een linksom draaiend circuit is, en natuurlijk omdat de lucht een stuk ijler is dan op zeeniveau, vergelijkbaar met de Red Bull Ring in feite. Het is ook een kort circuit, waar de weersomstandigheden sterk kunnen wisselen, juist door de heuvels en bergen rond het circuit, en dat maakt juist dit een zeer spannend circuit voor kwalificatie en race. Zoals altijd, analyseert F1Maximaal de kwalificatieresultaten.

Het circuit stond oorspronkelijk bekend als Interlagos (Tussen de Meren, red.), en wordt ook in de volksmond nog vaak zo genoemd, omdat het tussen twee kunstmatige meren gebouwd is die voor elektriciteitswinning en watervoorziening zorg dragen voor de wereldstad die São Paulo is. De huidige naam is ingesteld ter ere van de Braziliaanse Formule 1-coureur José Carlos Pace, die in 1977 omkwam bij een vliegtuigongeluk. De variabele weersomstandigheden, de grote snelheden die op dit circuit bereikt kunnen worden, en de trage bochten die veel downforce vereisen maken dit een moeilijk circuit voor de afstelling van de auto.

De heuvels waar het asfalt op gelegd is, maken het in de ijlere lucht ook moeilijker voor de motoren van de auto's, omdat ze hierdoor harder moeten werken, terwijl er minder koeling is door de hoogte. Dat laatste maakt het ook moeilijker voor de remmen. Daarnaast werden op dit relatief korte circuit traditioneel de snellere ronden in iets meer dan 70 seconden gereden, in ieder geval met de oudere bolides. Al met al maakt dit het daarom een prachtig circuit voor kwalificatie en race, waar vaak onverwachte dingen gebeuren, en chaos nooit ver verwijderd is. Er kan echter wel goed ingehaald worden, al is dat niet het belangrijkst tijdens een kwalificatie natuurlijk.

Gezien de weersvoorspellingen, en de regenval die al heeft plaatsgevonden, is de verwachting dat de bolides van regenbanden voorzien van start zullen gaan, en omdat er even nog geen druppel valt, zullen dit wel de intermediates zijn. Qua strategie is te verwachten dat alle coureurs snel een banker lap zullen neerzetten, omdat bij verslechtering van de weersomstandigheden het niet mogelijk zal zijn snellere tijden te rijden nadat de regen echt losbarst. Dit gaat deze sessies dan ook wel heel spannend maken. Wie neemt de juiste beslissing op het juiste tijdstip voor de selectie van het te gebruiken schoeisel?

Al heel vlug zijn dan ook allen behalve Verstappen, Hamilton en beide Alpine-coureurs op de baan te vinden. Deze coureurs willen blijkbaar even aanzien hoe het de anderen vergaat op de intermediates, die inderdaad de banden van keuze blijken te zijn. De baan lijkt namelijk ondanks het water overal toch wel wat op te drogen, en hoe eerder je dan op softs staat, hoe beter dat in het algemeen is, temeer omdat het rijden van rondes nu eenmaal het asfalt snel droog stofzuigert. Lang houden de coureurs in de garages het echter ook niet uit, en na vier minuten verschijnen nog drie coureurs op de baan. Alleen Fernando Alonso houdt het nog twee minuten langer uit.

Snelle en continue verbetering van tijden

De eerste die een tijd neerzet als benchmark voor de rest is Kevin Magnussen, net onder de 1:20. Op regenbanden zonder DRS, omdat de condities dat te gevaarlijk maken, is dat niet slecht. De tijden vallen nu echter snel. Eerst neemt Lance Stroll de koppositie over, en vlak daarna Charles Leclerc. Max Verstappen zet pas als achttiende een tijd neer, nadat zowel Carlos Sainz als Leclerc, de laatste in zijn tweede poging, onder de 1:19 duiken. Verstappen verbetert die tijd echter, met ruim twee tienden. Wat je echter ziet gebeuren is dat reeds gemaakte tijden wel heel snel zakken in de lijst. De baan wordt steeds droger, in ieder geval op de racelijn.

Binnen anderhalve minuut is bijvoorbeeld een Hamilton die P5 weet te halen, al op plaats dertien te vinden. De vraag is wie nu het eerste met zijn ogen knippert, en toch de rode band gaat uitproberen. Voor de fan is dit wel heel erg spannend, het is bijna niet bij te houden zoals de verhoudingen zich ontplooien en continu veranderen. Ook een Alonso weet zich naar de kop te worstelen bij het verstrijken van de helft van de sessie, acht honderdsten voor Verstappen. Die laatste neemt echter binnen een minuut die positie weer over. Dan is het Pierre Gasly die als eerste aan de bel trekt, en zijn bolide laat voorzien van slicks, de rode compound natuurlijk.

Ondertussen heeft Pérez zich ook naar boven weten te worstelen, naar een derde plek, die prompt weer wordt overgenomen door Magnussen. Op de intermediates rijden de coureurs per definitie natuurlijk met meer benzine, om uit te sluiten dat ze niet teveel tijd verliezen voordat neerslag de condities op de baan verpest. In deze omstandigheden is niemand veilig, de condities veranderen te snel, en iedereen moet zijn tijden blijven verbeteren. Met nog een minuut of acht te gaan, begint Gasly aan zijn outlap en opwarmronde op de zachtste bandenset, en iedereen let in spanning op.

Hamilton neemt nu P1 over, en dat is nogal een sprong komende vanaf wat ondertussen P14 was. Dit geeft maar aan hoeveel de baan wel niet verandert binnen een paar minuten op het ogenblik. Magnussen heeft de baanlimieten echter overschreden, en zakt gelijk maar liefst naar de achttiende plek. Het voorbeeld volgend van Gasly, zijn Daniel Ricciardo, Alexander Albon en Nicholas Latifi ook de pitstraat ingedoken. Het zal vast niet lang duren voordat de rest ook volgt. Gasly voltooit een snelle opwarmronde, en gaat ervoor. Met twee paarse sectoren is hij de eerste met een 1:17. Het is tijd, zoveel is duidelijk. Iedereen moet nu wel naar binnen, op straffe van uitschakeling als je het niet doet.

Gasly duikt meteen hierna bijna een halve seconde onder de 1:17. Het is even ongelooflijk druk voor de garages, en de tijden gaan nu weer razendsnel naar beneden. Het ziet ernaar uit dat iedereen een outlap, en snelle aanzetronde doet die tegelijk een soort banker lap is, en dan een echt snel rondje erachteraan laat volgen. De banden hebben dit blijkbaar nodig om op de juiste temperatuur te komen. Wat een spektakel, de ene na de andere snellere ronde, en ook in zeer snelle successie. Latifi is nota bene de eerste die de klok op een 1:15 laat stoppen. Er moet dus nog veel meer in het vat zitten, maar laat gelijk op extreme wijze zien dat echt niemand veilig is.

Dan verbaast Lando Norris iedereen door zijn volgende ronde ruim anderhalve seconde scherper dan Latifi neer te zetten. Verstappen rijdt zijn eerste snellere ronde op rood, maar die is op de tweede plek nog steeds 1,3 seconde trager dan zijn McLaren-rivaal. Het lijkt wel een stoelendans, zo snel als het gaat. Binnen een minuut nestelen zich alweer vier andere coureurs tussen de P1 van Norris en Verstappen. Ook Albon is in vorm, en verrast Norris, echter met slechts een honderdste of zes. Met nog vijftien seconden op de teller, begint Verstappen nog net aan een laatste snelle ronde, terwijl Pérez net begint aan zijn laatste derde sector. Pérez springt naar plaats zes. Zou dat genoeg zijn?

Leclerc heeft ondertussen de ongewenste eer om helemaal naar de bodem van de lijst te zijn gezakt, terwijl Alonso zijn laatste rondje van de sessie als eerste in de 1:13 afmaakt, en daarmee ook de bovenste plek overneemt. Hamilton doet er nog een schepje bovenop, terwijl Norris een eerste en tweede paarse sector bij elkaar knokt. Verstappen moet genoegen nemen met een vierde plaats, terwijl zijn teamgenoot inmiddels in de gevarenzone begint te komen. Nu is het Norris weer die de kop overneemt, en Pérez weet net boven de wereldkampioen te eindigen, en dat lijkt voor deze sessie de end game te zijn. De vingernagels van de fans zijn ondertussen wel een stuk korter, met Alfa Romeo niet meer in de picture, net zo min als Latifi, Yuki Tsunoda en Mick Schumacher.

Verstappen neemt de leiding in Q2

Zoals al geconstateerd lijken de coureurs op slicks pas echt snel te gaan in hun tweede getimede rondje. De banden moeten duidelijk opwarmen, ook natuurlijk om slippen en glijden op het vochtige wegdek te voorkomen, De kans op gele dan wel rode vlaggen is met die gladde oppervlakken wel heel erg groot als een coureur het niet goed aanpakt, en als je dan nog geen geklokte ronde hebt neergezet, ben je het haasje. Snellere tijden met meer water op het asfalt zijn gewoon niet mogelijk. En ondertussen regent het weer, misschien ook wat harder.

Je ziet dan ook dat in de tweede sessie iedereen al snel de pitstraat verlaat, met beide Aston Martin’s voorop. Overigens staan de Mercedessen, Ferrari’s en Red Bull's allemaal op een gebruikt setje rode banden. De teams proberen natuurlijk, mede gezien de resultaten twee weken geleden, de zachtere compounds ook op te sparen voor de race. De tijden beginnen nu te lijken op die van de vrije training, met een lage 1:12 van Magnussen, en een Gasly die daar een nog betere tijd aan zijn auto weet te ontworstelen. Verstappen is echter de eerste die dat overtroeft met een op het eerste oog makkelijke 1:11,6.

Norris, met een setje vers rubber, legt een tijd van bijna één tiende sneller neer op het asfalt, dus het ziet ernaar uit dat we het einde van snelle tijdsverbeteringen echt nog niet gezien hebben. Het is echt ongehoord zoals we de rijders overal op elke plaats terugvinden binnen de kortste keren, en dit alles veroorzaakt door de natte plekken op de baan. Verstappen zet nog aan voor een extra ronde op zijn oude banden, maar dat ging het niet worden, hij verbeterde zijn tijd niet. Zijn teamgenoot is ondertussen afgezakt naar een precaire plek, in de degradatiezone, terwijl Magnussen voor de afwisseling weer een een paarse sector 1 klokt, en het uiteindelijk tot plek vier schopt.

Leclerc en Sainz doen het wat minder goed, terwijl Pérez maar acht duizendsten langzamer is dan Magnussen. Alonso vindt het ook nodig de top van de lijst te bereiken, maar ondertussen hebben de top zes eigenlijk wel genoeg van hun inmiddels acht en meer ronden oude banden. Maar wat? Verstappen neemt de kop weer over, met tien ronden oude banden! Met nog vierenhalve minuut te gaan, is iedereen weer voorzien van een nieuw setje banden, en ondertussen ook weer op het asfalt. Nu gaat het er echt om spannen, terwijl het ook weer meer begint te regenen, al is het motregen, geen hoosbui. De lucht is ook heel donker geworden, de lucht is zwaar betrokken.

Mogelijk gaat er dus nog veel meer water uit de hemel dalen, dus het is zaak voor iedereen om die laatste kans zo snel mogelijk nog te grijpen. De kans om Q3 niet te halen is gewoon te groot, en dat geldt echt voor alle coureurs die nog in de mêlee meedoen. Russell en Hamilton komen niet hoger dan plek drie en vier, maar Pérez, Vettel en Verstappen zetten aan voor een zeer goede eerste sector, paars voor de Nederlander. Pérez klimt naar plek drie, maar Norris steekt hem voorbij. Verstappen is echter de eerste die een 1:10 scoort, dus hij zal waarschijnlijk wel veilig zijn. Leclerc en Sainz doen het ook goed, niet ver achter de leider op dit moment.

Er is nog ruim een minuut te gaan, zouden met name de achterblijvers nog weten op te klimmen in het klassement? De Limburger besluit echter om niet nog een tour van het circuit te doen, en rijdt rustig en zelfverzekerd de garage in. De Spaanse Ferrari-man en de teamgenoot van Hamilton volgen. Niemand verbetert nog een tijd, en dat betekent dat Aston Martin, Albon, Gasly en Ricciardo het strijdtoneel verlaten voor de laatste sessie van de dag. Zij hebben het niet gehaald., al hebben zij wel een fraaie bijdrage geleverd aan deze kwalificatiesessie.

Magnussen pakt zijn eerste pole

De hoeveelheid hemelvocht is langzaam maar zeker aan het toenemen, en dat betekent ook dat het asfalt weer steeds natter wordt. Dit betekent dan ook dat in de laatste scène van dit kwalificatiespel een strategisch voordeel gehaald kan worden uit een vroege start. Als het water echt nog harder naar benden gaat komen, gaan de tijden namelijk niet verbeterd worden. De teams moeten misschien zelfs wel nadenken over welke band eerst te gebruiken. Dat zien we dan ook als de auto's de garages verlaten, Magnussen voorop, gevolgd door Sainz, en dan Verstappen. Alle auto's zijn uitgerust met roodgerand rubber, met uitzondering van de Ferrari van Leclerc. Hij staat op de banden met groene ringen, de intermediates dus. Gezien de overweldigende keuze voor rood, lijkt dit niet de goede optie.

De eerste drie zetten goede eerste sectoren neer, met de Nederlander een paarse. Leclerc en Pérez zijn een stuk langzamer uit de startblokken, en dat is misschien niet zo handig, al hebben ze eventueel de tijd voor een extra opwarmronde zolang de dichtheid van het neervallend water niet groter wordt. De Deen van Haas zet een goede tijd neer, maar het is niet in dezelfde categorie als de ronden in Q2. Verstappen rijdt een mindere sector 2, en het ziet ernaar uit dat hij een foutje maakte in die sector, bocht 8, die hem volgens de experts maar liefst vier tienden kostte. Dat is veel, en het is te hopen dat er nog tijd is voor een tweede rondje. Sainz is beduidend langzamer dan Magnussen, en Verstappen weet toch nog de schade te beperken door slechts twee tienden toe te geven op de Haas-coureur.

Overigens was Verstappen zo verstandig tijdens zijn outlap Leclerc op de veel langzamere banden te passeren, maar het ziet ernaar uit dat Pérez dat geluk niet had, en vast lijkt te zitten achter de Ferrari. Dat is niet goed. Aan de andere kant maakt zijn rivaal voor de tweede plek in het wereldkampioenschap zijn ronde niet eens af, maar gaat meteen de pitstraat in. Misschien niet zo verstandig vanuit strategisch oogpunt. Hij had beter toch even een banker lap neer moeten zetten, want nu heeft hij nog geen tijd achter zijn naam. En met zijn capriolen houdt hij ook Pérez nog eens vier seconden achter ten opzichte van Magnussen. Dat is nogal een oeps-moment. Pérez gaat echter meteen voor een tweede, dit keer snelle ronde, terwijl Leclerc zijn banden inruilt voor een setje softs.

Alle andere coureurs gaan ondertussen voor een opwarmronde, behalve Russell die er meteen nog een snel rondje achteraan wil plakken, al neemt hij momenteel plek drie in op de ranglijst. En ja, dan gebeurt het, te gretig, rijdt op de witte lijn, superglad, kan de bocht niet maken, raakt de controle kwijt, schiet door de grindbak, overreageert en spint, en zit tot aan de bodem vast in het grind. Dit resulteer in een rode vlag, met acht minuten en tien seconden te gaan in de sessie. Het begint echter harder te regenen. De auto is snel genoeg weg, maar niemand gaat nog in staat zijn een sneller rondje te rijden met de mate van water op het asfalt. Alleen Hamilton rijdt nog een rondje op intermediates ter lering voor hemzelf, en vermaak voor de fans op de tribunes.

Al met al dus slechts een enkele ronde voor alle overblijvende auto's in Q3, waarbij gezien de toenemende hoeveelheid water de vroegste rijders duidelijk het voordeel hadden, en dat betekent dan ook dat Magnussen voor het eerst in zijn carrière poleposition pakt, zie Tabel 1. De coureur was er klaar voor, en zijn team ook, door op het juiste moment zijn auto te voorzien van het juiste schoeisel, en hem ook op het juiste moment naar buiten te sturen. Ook voor Haas is dit de eerste pole ooit.

Bestuderen we de beste sectoren per coureur, zie Tabel 2, dan zien we dat als Russell niet te gretig was geweest, hij mogelijk bij aaneenrijging van zijn beste sectoren op de tweede plek, direct achter Magnussen, had kunnen staan. Natuurlijk is het wel zo dat dan ook alle andere coureurs nog een getimede ronde hadden kunnen rijden, dus is het maar de vraag of Russell die plek dan had kunnen behouden. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor de Haas. Hamilton zou op basis van beste sectoren Alonso nog zijn voorbijgegaan.

Om hier beter inzicht in te krijgen, hebben we ook een interpolatie uitgevoerd voor de drie rijders die op het moment van stranden in de grindbak door Russell, al een goede aanzet gegeven hadden voor een tweede snelle ronde, te weten Russell zelf, Hamilton en Pérez. Hierbij hebben we gekeken naar hoeveel beter de chauffeurs het deden t.o.v. de Haas-coureur, en in het geval van Pérez ook ten opzichte van zijn eigen teamgenoot. Vermoedelijk is de tijd van Pérez geïnterpoleerd naar de Deen niet realistisch, aangezien dat zo'n zes tienden voordeel gaf, dus hebben wij zijn tijd in relatie met Verstappen aangehouden. We zien dan in ieder geval dat Pérez pole had kunnen hebben, en dat Hamilton zelfs tot de vijfde plek had kunnen opklimmen.

Relateren we deze interpolatie ook nog eens aan snelste sectoren, dan zou Russell mogelijk ook nog op de derde plek zijn beland, voor Verstappen dus. De laatste maakte echter een foutje in zijn ronde, sector 2, bocht 8, anders was hij zeer waarschijnlijk ook hoger geëindigd. Verder zou deze geïnterpoleerde stand echter hetzelfde zijn gebleven, de berekeningen leveren wat dat betreft geen nieuwe inzichten op.

Zoals vermeld maakte Verstappen een fout in sector 2, waarbij de experts en analisten aangaven dat het hier ging om vier tienden van een seconde. Om niet te optimistische waardes te verkrijgen in onze interpolatie, hebben we gekozen voor het gebruik van drie tienden in plaats van vier. Dit hebben we natuurlijk gecombineerd met de berekeningen in Tabel 3, en het resultaat is te vinden in Tabel 5. Die fout heeft Verstappen feitelijk pole gekost, zij het meet een zeer kleine marge, al zou die groter zijn geweest natuurlijk bij toepassing van de volle vier tienden volgens de experts. Dit zou dus een een-tweetje opgeleverd hebben voor Red Bull qua gridopstelling.

Ook voor de interpolatie van Verstappens fout in combinatie met de drie coureurs die al aan een nieuwe ronde begonnen waren, hebben we de snelste sectoren op een rij gezet. Dit zou, zie Tabel 6, echter geen verder verschil hebben gemaakt. Natuurlijk zijn de scenario's van Tabel 3 tot en met Tabel 6 what if-scenario's, maar de aardigheid hiervan is dat ze wel de echte machtsverhoudingen lijken weer te geven, of daar in ieder geval een indicatie van geven, specifiek voor dit circuit. Uitzondering hier is natuurlijk wel de positie van Leclerc, die feitelijk door een tactische fout van zijn team op de tiende plek is beland.

Voor de Sprint op zaterdag en de hoofdrace op zondag geeft deze kwalificatie ook een erg goed beeld. Met de huidige weersverwachtingen en de lay-out van de baan tussen de heuvels (en de meren), op zo'n 800 meter hoogte, kunnen we zoals bijna altijd spektakel verwachten, een spannende race van begin tot eind. Voeg daarbij de nieuwe reglementen dit jaar waar de auto's aan moeten voldoen, waardoor volgen en inhalen veel gemakkelijker wordt, en het ziet ernaar uit dat het een race wordt om van te smullen, al smaken de afgekloven vingernagels over het algemeen wat minder zo langzamerhand. Chaos, verrassing en spektakel is echter wat we kunnen verwachten, en dat is alleen maar prachtig!

Door: Wim G. Vandebilt