Het rijbewijs van de koningsklasse: hoe komt een coureur aan zijn superlicentie?

De FIA-superlicentie, elke huidige Formule 1-coureur heeft er één. De coureurs hebben de licentie nodig om in de Formule 1 te mogen racen. Het is de hoogste licentie die beschikbaar is en wordt uitgereikt door de FIA. Om deze licentie te behalen moeten de coureurs voldoen aan een aantal criteria en moeten ze ook bepaalde prestaties leveren om aan hun superlicentiepunten te komen. Het systeem kent volgens sommige coureurs een aantal gebreken. Hoe zit dit systeem in elkaar en hoe komt een coureur aan zijn superlicentie? F1Maximaal zocht het uit.

Wie deel wilt nemen aan een Grand Prix, moet in bezit zijn van een superlicentie. Het wordt gezien als een soort van rijbewijs voor de Formule 1. Als een coureur zijn superlicentie heeft behaald, wordt het gezien als een bewijs dat de rijder zijn sporen heeft verdiend en in theorie dus goed genoeg is om te beginnen aan de hoogste klasse van de autosport. Zo makkelijk is het niet, de coureurs moeten door middel van bepaalde prestaties binnen drie jaar veertig punten verzamelen om hun superlicentie te kunnen behalen.

Meerdere coureurs en teambazen hebben al kritiek geuit op het huidige systeem van de superlicentie. Volgens hen bemoeilijkt het veel coureurs om de licentie te behalen, en dat zag Max Verstappen ook in. ‘Een aantal talenten moeten hun tijd verdoen in de opstapklassen om punten te verzamelen. Grote talenten lopen op die manier hun kans in de Formule 1 mis. Het is pijnlijk als de kans om toe te treden tot de F1 op die manier van je afgenomen wordt’, oordeelde de Nederlander bij het Amerikaanse medium NBC.

De criteria voor de superlicentie

De superlicentie werd in de jaren negentig in werking gesteld, al werd de leeftijdsgrens van achttien jaar pas aangepast sinds het debuut van Verstappen. Toen Verstappen toetrad in de Formule 1 was hij zeventien jaar en 166 dagen oud. De leeftijdsregel is ingesteld door het bestuursorgaan om te voorkomen dat onervaren rijders de Formule 1 in zouden komen en mogelijk onveilig konden zijn door gebrek aan ervaring. Het record van Verstappen als jongste Formule 1-coureur zal dus onder de huidige regels van de superlicentie niet verbroken worden.

Een coureur die zijn F1-rijbewijs wil halen moet voldoen aan de volgende criteria, opgesteld door de FIA:

1. De coureur moet de minimale leeftijd van achttien jaar hebben bereikt bij de deelname van de eerste Formule 1-Grand Prix;
2. De coureur moet een International Grade A competition license hebben;
3. De coureur moet in bezit zijn van een geldig rijbewijs;
4. De coureur moet slagen voor de theorietest van de FIA betreffende sportieve codes en F1-reglementen;
5. De coureur moet minstens tachtig procent van twee volledige seizoenen in een single seater-kampioenschap hebben voltooid;
6. De coureur moet in drie jaar tijd minimaal veertig punten hebben behaald door middel van prestaties in andere raceklassen;
7. De coureur moet in maximaal twee dagen minimaal driehonderd kilometer hebben gereden in een Formule 1-auto als onderdeel van een Formule 1-sessie of een test die is goedgekeurd door een nationale autosportbond;
8. De coureur moet de vergoeding van 10.400 euro voor de superlicentie betalen.

Het verdienen van superlicentie punten

De meest gebruikelijke routes naar de Formule 1 gaan via de feeder series Formule 3 en de Formule 2. In de Formule 2 kunnen de coureurs dan ook de meeste punten behalen voor hun superlicentie, mits ze goed presteren en dus een goede plek in het klassement van hun kampioenschap bemachtigen. In de onderstaande tabel staan de punten die de coureurs per positie kunnen behalen en in welke klasse, samengevat door de FIA. Buiten de top tien verdient een coureur dus geen superlicentiepunten.

Superlicentie voor vrije trainingen

Sinds 2019 kunnen coureurs een superlicentie aanvragen voor alleen de vrije trainingen. De teams kunnen hun reserverijders en de coureurs uit de juniorprogramma's inzetten voor de vrije trainingen, waardoor zij op hun beurt weer voldoen aan de testverplichtingen. Zo kunnen de teams hun jonge coureurs weer evalueren. Deze licentie kan aangevraagd worden als de coureurs minimaal 25 punten hebben verdiend in de laatste drie jaar of als ze hebben deelgenomen aan minimaal zes Formule 2-races.

Het succesvol voltooien van een vrije training in de Formule 1 levert een coureur één punt op. Daarnaast kunnen de coureurs ook twee punten krijgen als ze een kampioenschap met een strafpuntensysteem voltooien zonder daadwerkelijk strafpunten te hebben gekregen. De coureurs die een race verrijden op het circuit van Macau hebben geluk, de winnaar van die race kan namelijk vijf punten ontvangen voor zijn superlicentie. Macau wordt gezien als één van de lastigste, en tevens gevaarlijkste, Grands Prix.

Hoe staan de huidige rookies ervoor?

De Formule 1-teams hebben ook in 2023 een aantal rookies in hun team die vrije trainingen gaan rijden om punten voor hun superlicentie te verzamelen. Een aantal van hen moet nog een jaar goed presteren in de klasse waarin ze rijden om aan het einde van het seizoen genoeg punten te hebben voor hun toegang tot de Formule 1. Bij Alpine, Aston Martin, en Red Bull hebben de rookies genoeg punten voor een superlicentie. Met de zesde plek in het Formule 2-kampioenschap van 2022 behaalde Jack Doohan nog tien punten, nadat hij er al 25 had gehaald in de Formule 3 in 2021, en 14 in de Aziatische Formule 3 het jaar ervoor.

Felipe Drugovich had voor het winnen van de titel van de Formule 2 in het voorgaande jaar al genoeg punten, maar daar kwamen nog eens 40 punten bij, aangezien hij het kampioenschap afsloot als winnaar. Vanwege zijn trainingen bij Aston Martin haalde de Braziliaan wat extra punten binnen voor zijn superlicentie. Liam Lawson heeft zeer zeker genoeg punten, aangezien hij vanwege zijn goede prestaties in de regionale kampioenschappen in Nieuw Zeeland, de P2 in het DTM-kampioenschap en zijn P3 in de Formule 2 van 2022 meer dan veertig punten heeft verzameld. Ook Lawson kreeg punten voor de trainingen die hij heeft verreden bij AlphaTauri en Red Bull.

Na een beetje rekenen lijkt het erop dat de nieuw aangekondigde rookie Isack Hadjar ook al genoeg punten heeft voor zijn superlicentie. De Fransman gaat voor AlphaTauri in 2023 een training rijden, al is het nog niet bekend wanneer. Hadjar finishte in 2022 op de derde plek in het kampioenschap van de Formula Regional Asian Championship en pakte tegelijkertijd de vierde plek in het Formule 3-kampioenschap. In 2023 zal de Fransman deelnemen aan het Formule 2-kampioenschap. Robert Shwartzman, die vaak bij Ferrari te zien is, heeft in 2020 al zijn superlicentie behaald en zal trainingen gaan verrijden voor Ferrari. Pietro Fittipaldi, inmiddels een vast gezicht bij Haas en niet echt meer een rookie, heeft ook in 2020 al zijn superlicentie behaald.

Théo Pourchaire, die aan de slag zal gaan bij Alfa Romeo, die overigens zo'n drie jaar jonger is dan de andere rookies Felipe Drugovich en huidig Williams-coureur Logan Sargeant, heeft ook genoeg punten voor zijn superlicentie. Die behaalde hij het winnen van het Formule 4-kampioenschap in 2018 en 2019, de P2 in het Formule 3-kampioenschap in 2020, de P5 en de P2 in het Formule 2-kampioenschap in 2021 en 2022. De Fransman maakte zijn debuut bij Alfa Romeo bij de Grand Prix van de Verenigde Staten en behaalde daar nog een extra punt voor zijn superlicentie.

Hoe zit het met de IndyCar-coureurs bij McLaren?

Terwijl McLaren gebruik kan maken van de Mercedes-junioren, en nu dus ook Mick Schumacher, die vanzelfsprekend zijn superlicentie al lang en breed binnen heeft, zet de Britse renstal ook regelmatig coureurs vanuit de IndyCar in. Daarbij gaat het om Patricio O'Ward en Alex Palou. Ook Colton Herta heeft al eens in de McLaren-bolide gezeten. Herta heeft echter 32 punten en dat zijn er niet genoeg om een superlicentie te behalen.

Ook O'Ward heeft op dit moment nog niet genoeg punten op zijn superlicentie. De Mexicaan had er dan ook kritiek op dat hij die wel zou hebben als de FIA de punten voor de IndyCar aan zou passen. De laatste drie jaren finishte O'Ward respectievelijk vierde, derde, en als zevende in het IndyCar-kampioenschap en komt daardoor nu nog zes punten tekort. Palou daarentegen heeft wel een superlicentie, behaald vanwege zijn prestaties in de single-seaters van de Super Formula en het winnen van het IndyCar-kampioenschap in 2021.