Inconsistentie wierp smet op status FIA, maar het bestuursorgaan lijkt weer goed op weg

In 2023 ging er een hoop goed in de Formule 1, maar we kunnen het haast niet ontkennen: er gingen ook wel eens dingen mis. Een losse putdeksel en pech voor Carlos Sainz in Las Vegas, de grote chaos tijdens de Grand Prix van Australië én een onterechte tik op de vingers voor het echtpaar Wolff vormen maar een greep uit het lijstje met dingen die beter konden, maar ze hebben alle drie één ding gemeen. De FIA speelde in alle drie de gevallen namelijk een aanzienlijke rol, en dat gold het afgelopen seizoen wel in meerdere gevallen. Een overkoepelend bestuursorgaan is logischerwijs cruciaal in een sport als de Formule 1, waar zo ongeveer al het denkbare mogelijk lijkt te zijn. Toch vraag ik me vooral af of de FIA zelf nog wel weet hoe de vork in de steel steekt.

Er valt veel te zeggen over de rol van de FIA, maar één ding is zeker: het belang van het bestuursorgaan valt niet te betwisten. Met alle reglementen die bij een sport als motorsport, met Formule 1 als koningsklasse, komen kijken is het logischerwijs van groot belang dat er een neutrale en overkoepelende organisatie aanwezig is die alles in goede banen kan leiden. Want laten we wel wezen, de FIA doet een stuk meer dan sancties uitdelen aan partijen die zich niet aan de omschreven regels houden. Sterker nog, het bestuursorgaan is zelfs onmisbaar voor de Formule 1, al wordt daar door velen nog regelmatig aan getwijfeld.

Want of we het nu leuk vinden of niet, de Formule 1 is en blijft een sport waar de coureurs met hun leven spelen alsof ze er nog negen achter de hand hebben. Dat hoort allemaal bij het risico van het vak en het lijkt me sterk dat iemand daartegen bezwaar zal inbrengen, maar het kan natuurlijk nooit kwaad om rekening te houden met de veiligheid. Je raadt het waarschijnlijk al: het waarborgen van de veiligheid is een van de voornaamste taken die de FIA op zich neemt tijdens een raceweekend. En dat is maar goed ook, want de wereld der motorsport heeft de afgelopen jaren al te vaak dingen meegemaakt die ik mijn grootste vijand niet toe zou wensen.

Als je het mij vraagt doet de FIA het wat veiligheid betreft zo verkeerd nog niet. Ik kan me de ophef omtrent de komst van de halo nog als de dag van gisteren herinneren: de zogenaamde teenslipper boven de cockpit van de bolides zou in alle opzichten tegen de esthetiek van de motorsport ingaan. Ik moet eerlijk toegeven dat ik ook langere tijd sceptisch bleef over de ontwikkeling, maar wat was ik blij dat de bolide van Romain Grosjean een halo had toen hij tijdens de Grand Prix van Bahrein in 2020 ineens met een bijna fatale klapper in de barrière terecht kwam. The halo saved the day, want dankzij het engeltje op zijn schouder én die lelijke teenslipper kan de Fransman het verhaal nu zelf nog navertellen.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

En in de trant van veiligheid mogen we ook niet vergeten dat het bestuursorgaan ook de veiligheid van de fans nauwlettend in de gaten houdt. De organisatie van de Grand Prix van Australië kreeg niet voor niets een forse tik op de vingers na het debacle van 2023, waar fans zonder enige structuur en ruimte zomaar de baan op stormden. Ik ben het zeker niet altijd eens met de keuzes die de FIA maakt, maar één ding weet ik wel: als het op veiligheid aankomt mogen we dankbaar zijn dat we een bestuursorgaan hebben dat tegen alles en iedereen in durft te gaan om die veiligheid hoog in het vaandel te houden.

FIA lijkt zich op sommige punten te herpakken

Toch kan ik niet ontkennen dat mijn lofzang over de FIA daar zo ongeveer wel ten einde komt. Als je het mij vraagt zitten er echt wel momenten tussen waarop de FIA precies doet wat het hoort te doen, maar uiteindelijk is het bestuursorgaan niet veel anders dan een scheidsrechter in het voetbal. Reglementen en meningen zijn haast onlosmakelijk met elkaar verbonden, en dat is in de motorsport niet anders. De waslijst aan voorbeelden is haast eindeloos, maar er is in 2023 echt een hele hoop gebeurd waar zo ongeveer iedere Formule 1-fan wel een mening over had. 2023 werd niet alleen het seizoen van de dominantie van Max Verstappen en Red Bull Racing, maar ook het seizoen van een loszittende putdeksel en pechvogel Sainz in Las Vegas, van drie rode vlaggen tijdens de Grand Prix van Australië, van de diskwalificaties van Lewis Hamilton en Charles Leclerc in Austin, én van het akkefietje tussen de FIA en het echtpaar Wolff.

In het geval van de diskwalificaties van Hamilton en Leclerc is het gesprek waarschijnlijk snel over, want de uiteindelijke beslissing die de FIA gemaakt heeft was zo verkeerd nog niet. Ik heb het er echter al eerder over gehad, maar tot op de dag van vandaag heb ik er flink de balen van dat er op dat moment geen ruimte was om alle bolides grondig te controleren. Het raceweekend in Mexico zou in de week daarna namelijk al volgen, dus er was eigenlijk amper sprake van speling dankzij de overvolle kalender. Toch vind ik het zonde dat de organisatie, die juist bestaat om te controleren of de regels wel in acht worden genomen, niet de benodigde tijd en ruimte krijgt om dat zo volledig mogelijk te doen.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Het is uiteraard een probleem dat op de tweede plek terecht zal komen ten opzichte van andere situaties, maar als het zoveel voordeel oplevert om de regels een keer niet te volgen ben ik heel benieuwd wat er gebeurt zou zijn als de FIA wél de ruimte had om alle twintig bolides te controleren. Met mijn standpunt in het achterhoofd is het dan misschien wel voor te stellen dat ik met een tevreden glimlach naar mijn scherm tuurde toen ik hoorde dat het bestuursorgaan overweegt om in ieder geval naar de situatie te kijken met het oog op de nieuwe reglementen van 2026. In andere woorden: het is prettig om te zien dat de FIA lijkt te roeien met de riemen die ze hebben, en dat biedt hoop en perspectief voor de toekomst.

Australische chaos getuigt vooral van inconsistentie 

Toch kunnen en mogen we het niet ontkennen: de FIA gooide stiekem toch met regelmaat de eigen ruiten in. Om meteen maar even terug in de tijd te duiken: de Grand Prix van Australië staat al sinds het begin van het seizoen bovenaan het lijstje van races met de grootste vraagtekens. Velen spraken vooral over inconsistentie na afloop van de race Down Under, en ik kan me daar wel in vinden. De wedstrijdleiding zwaaide tijdens de race maar liefst drie keer met de rode vlag, al twijfel ik er niet aan of dat echt nodig was. Wat raceactie betreft vind ik dat de FIA prima gehandeld heeft, want ik ga er niet vanuit dat fans nee zullen zeggen tegen een sprintrace in een hoofdrace.

Toch kwam het woord inconsistentie vooral aan bod toen de chaos in ronde 54 pas echt goed op gang kwam toen Kevin Magnussen zijn bolide ineens in de muur parkeerde. Na de tweede staande herstart vielen de coureurs bij bosjes uit: de beide Alpine-coureurs kwamen elkaar tegen, Fernando Alonso en Carlos Sainz kwamen in een Spaans onderonsje terecht en ook rookies Nyck de Vries en Logan Sargeant konden elkaar niet ontwijken. Als gevolg werd er voor de derde keer met de rode vlag gezwaaid, en de wedstrijdleiding besloot na lang wikken en wegen om de coureurs toch nog de baan op te sturen om de laatste ronde achter de Safety Car te verrijden.

Maar de FIA zou de FIA niet zijn als er geen haken en ogen zaten aan die keuze. Met een finish achter de Safety Car, met de chaos van de voorgaande herstart in het achterhoofd, bleef er een hoop onduidelijkheid over over de nieuwe startvolgorde. Daar ging de FIA uiteindelijk de mist in, want door de startopstelling van de tweede herstart aan te houden ondervonden een aantal coureurs juist nadelen omdat zij posities verloren ten opzichte van de plekken die zij na de tweede herstart gewonnen hadden. Door juist te kiezen voor deze startopstelling ging de FIA enigszins tegen de reglementen in, maar dat valt nog door de vingers te zien omdat ze een keuze maakten die beter bij de situatie paste.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Toch kwam de inconsistentie pas in beeld toen de FIA de incidenten na de tweede herstart overnieuw bekeek. Sainz kreeg namelijk een tijdstraf van vijf seconden voor het akkefietje met Alonso terwijl de overige twee incidenten, welke naar mijn mening misschien zelfs ergere vergrijpen waren, onbestraft bleven. Het valt uiteraard te beargumenteren dat er ook in dit geval weer sprake was van een gebrek aan tijd en ruimte, want het incident tussen Sainz en Alonso was het enige akkefietje binnen de top tien. Toch getuigt het naar mijn mening van inconsistentie dat de Spanjaarden wél onderzocht worden omdat het om punten gaat, terwijl er naar de incidenten die daarachter plaatsvonden niet eens werd omgekeken.

Loszittende putdeksel wierp schaduw op spektakel in Las Vegas 

Ongeveer een halfjaar na de spanning, sensatie én inconsistentie in Australië volgde de Grand Prix van Las Vegas. Laten we eerlijk zijn: er waren maar weinig mensen die het nieuwe circuit echt een warm hart toedroegen, en velen hadden geen zin in de nadruk op entertainment die de stad zou bieden. Uiteindelijk leverde het stratencircuit wel een hele bijzondere en spannende race op, maar wat daar nog aan vooraf ging zag er allesbehalve gunstig uit voor de FIA. Dankzij een loszittende putdeksel kwam Sainz tijdens de eerste vrije training namelijk na acht minuten al met een forse klapper in de muur terecht, waardoor de sessie na een langdurige rode vlag niet meer werd herstart. Er werd gekeken naar de schade aan het circuit, en vanwege de veiligheid werd er besloten om de tweede training later in de nacht door te laten gaan, al was dat wel zonder publiek.

Zoals ik eerder al aangaf houdt de FIA naar mijn mening prima rekening met de veiligheid, al laat het bestuursorgaan daarin ook weleens steken vallen. De afwezigheid van het publiek tijdens de tweede training was logischerwijs vervelend voor de aanwezige toeschouwers, maar de noodzaak daarvan kon ik nog enigszins begrijpen. Toch kan ik tot op de dag van vandaag niet begrijpen waarom die putdeksel in eerste instantie los kon raken. De Formule 1 én de FIA hebben genoeg tijd gehad om de baan voorafgaand te controleren, en hadden dat naar mijns inziens ook nodig. Een stratencircuit brengt namelijk andere gevaren met zich mee dan een traditioneel circuit, dus ik vond het ontzettend zonde en zelfs schrikbarend om te zien dat het bestuursorgaan en de organisatie van de race zo een cruciaal punt over het hoofd hadden gezien.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Mijn mond viel echter al helemaal open van verbazing toen ik hoorde dat Sainz ook nog eens een gridstraf zou krijgen voor het incident. De Spanjaard reed zonder dat hij daar zelf van op de hoogte was over een loszittende putdeksel heen en kwam daardoor in een gevaarlijke situatie terecht, maar werd vervolgens ook nog eens bestraft omdat zijn auto gerepareerd moest worden vanwege schade die hij niet zelf veroorzaakt had. Ja, de FIA hield zich gewoon aan de regels door geen uitzondering te maken. Maar als zelfs Toto Wolff niet begrijpt waarom er onder deze volgens Ferrari 'zeer ongebruikelijke, externe omstandigheden' geen uitzondering gemaakt kan worden denk ik dat het bestuursorgaan toch ergens de verkeerde weg in is geslagen.

FIA speelt ook buiten de baan voor eigen rechter

Toen we dachten dat de chaos van 2023 eindelijk een keer ten einde was gekomen kwam de FIA in december toch ineens met een soort genadeklap. Toto en Susie Wolff waren namelijk de nieuwste gezichten van een onderzoek van de Compliance-afdeling van de FIA omdat het echtpaar verdacht werd van belangenverstrengeling. Het zou natuurlijk gekkenwerk zijn als ik ook maar iets zou zeggen over de feiten en details binnen deze zaak, want die kennis heb ik simpelweg niet. Wat ik echter wél weet, is dat de hele situatie voor mij al snel veranderde in een lachtertje. Begrijp me niet verkeerd, het is top dat de FIA dit soort voorvallen in eerste instantie zo serieus neemt. Maar vlak na het statement van het bestuursorgaan kwam het ene na het andere detail naar buiten, en de situatie werd alsmaar ingewikkelder.

Eerst kondigde de Formule 1 zelf al aan niets te weten van het onderzoek van de Compliance-afdeling, dus dat zegt naar mijn mening een hoop over de communicatie en samenwerking tussen de beide partijen. Toen de teams echter allemaal hetzelfde statement publiceerden viel mijn mond pas echt open van verbazing, want de FIA had het eigenhandig voor elkaar gekregen om de deelnemende teams in één van de meest competitieve sporten ter wereld te verenigen. Maar als klap op de vuurpijl kwam er enkele dagen later al een bericht naar buiten dat het bestuursorgaan het onderzoek niet verder op zou pakken, en het is nog zacht uitgedrukt dat dat bericht niet bij iedereen in het juiste keelgat schoot. Het echtpaar Wolff begon al snel met het overwegen van juridische stappen, maar de echte genadeklap kwam vooral van de Formule 1-fans: dankzij de gang van zaken werd de FIA vooral bestempeld als onprofessioneel. Ik kan het niet ontkennen: ik deel die mening voor de volle honderd procent.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Veiligheid met een vleugje empathie 

De bovengenoemde situaties waren logischerwijs maar vier voorbeelden uit een seizoen vol ophef en subjectiviteit, maar deze kleine greep uit het lijstje illustreert wel in wat voor lastige situatie de FIA eigenlijk zit. In het geval van de Grand Prix van Australië lapte het bestuursorgaan de reglementen eigenlijk een beetje aan de laars waardoor er verwarring ontstond, terwijl ze zich in Las Vegas juist wél aan de regels hielden terwijl ze naar mijn mening wat van de regels af hadden mogen (en misschien zelfs moeten) wijken. Maar voor iedere winnaar is er natuurlijk ook een verliezer, dus ik verwacht dat de discussie over de FIA en het functioneren van het bestuursorgaan nog lange tijd gespreksonderwerp van de dag zal blijven. Het is en blijft immers zo dat iedereen een mening zal hebben over de gemaakte beslissingen, en daar moet de organisatie zelf uiteindelijk een weg in zien te vinden.

De enige vraag die ons nog te wachten staat is simpel: kan de FIA het ooit goed doen? Als ik heel eerlijk ben twijfel ik daar geen seconde aan, want het bestuursorgaan laat al wel eens zien dat het beschikt over de juiste middelen om de juiste keuzes te kunnen maken. Ik denk alleen wel dat het hard nodig zal zijn om eens goed te evalueren welke regels er wel en niet nodig zijn, en welke reglementen eventueel aangepast kunnen en moeten worden. In het geval van de loszittende putdeksel in Las Vegas was de FIA namelijk zo ijverig bezig om zich aan de regels te houden dat ze daar misschien het menselijke van de sport uit het oog verloren. Het bestuursorgaan kon dit incident namelijk niet benoemen als force majeure omdat de reglementen pech op de baan niet in het reglement verwerkt hadden. Dat was uiteraard zonde voor Sainz, maar dit zijn nou net de soort regels die de FIA best wel eens kan heroverwegen om de sport weer wat menselijker te maken.

Al met al is het natuurlijk altijd makkelijk om te klagen, maar naar mijn mening begint het er de laatste jaren steeds vaker op te lijken dat de FIA goed op weg is om het geheel van regels en wetten de goede richting in te sturen. Er zullen altijd mensen zijn die voortdurend blijven klagen, want zo zit de mensheid nou eenmaal in elkaar, maar één ding kan ik hoe dan ook wel waarderen aan de FIA. Zelfs als alle regels aan de laars gelapt worden en er eigenlijk niets meer lijkt te kloppen van de gemaakte beslissingen houdt het bestuursorgaan rekening met de veiligheid van de coureurs, de mensen binnen de teams en de fans op de tribunes. Naar mijn mening is er simpelweg niets belangrijker dan dat.